Zograf Manastir

Zograf (Zographou) Manastir, takođe poznat kao manastir Sveti Đorđe Zograf, značajan je pravoslavni manastir koji se nalazi na Svetoj Gori u Grčkoj. Osnovan krajem 9. ili početkom 10. veka od strane trojice Bugara iz Ohrida, smatra se kulturno-istorijskim nasleđem Bugarske. Dom je Bugarskih monaha. 

Poreklo Imena Manastira Zograf 

Manastir je dobio ime po ikoni Svetog Đorđa, koja datira iz 13. ili 14. veka i poznata je kao ikona Sveti Đorđe Zograf. Ime “Zograf” potiče od verovanja da se ikona misteriozno sama naslikala na pripremljenoj dasci. Na grčkom jeziku, “zografos” znači “slikar” (od “zoe”, što znači “život” i “graphos”, što znači “pisar”).

Geografska pozicija Manastira

Nalazi se na jugozapadnoj strani Atoskog poluostrva, a Sveti Manastir Zografou je smešten među šumovitim padinama. Prema predanju, osnovali su ga trojica monaha po imenima Mojsije, Aron i Jovan iz Ohrida u 10. veku. Drugi izvor pripisuje osnivanje manastira “Đorđu Slikaru (Zografskom)” koji se pominje u Tipiku Carigradskog patrijarha Tsimiskesa (972). Manastir je posvećen Svetom Đorđu i u njemu se čuva drevna ikona, koja se veruje da nije naslikana ljudskom rukom, a koja je među najdragocenijim blagom.

Rana Istorija Manastira Zograf 

Rani istorijski podaci o manastiru ostaju uglavnom nepoznati, ali veruje se da je Zografou u 13. veku preovlađujuće postao bugarski manastir. Tragično, krajem tog veka, 26 monaha iz Zografou je mučeno zbog protivljenja uniji Istočne i Zapadne crkve, politike koju je podržavao car Mihail VIII i patrijarh Beka. U znak sećanja na ove mučenike iz Zografou, 1873. godine je podignut spomenik.

Manastir Zografou bio je izložen napadima katalonskih gusara, ali je brzo oporavio uz pomoć donacija i podrške paleologskih careva i kneževa iz Moldavije i Vlaške. Tokom 15. veka, Stefan Veliki je odigrao ključnu ulogu u pomoći manastiru i osnivanju nekoliko manjih monaških kuća. Zografou je takođe imao metohije (povezane manastire) u delovima Rumunije, Bugarske, Rusije i Turske, ali sada zadržava samo one u Grčkoj.

Do početka 19. veka, grčki i srpski monasi su koegzistirali sa Bugarima u manastiru. Međutim, od 1845. godine, Zografou je postao isključivo bugarski. Između 1862. i 1869. godine, izvršeni su obimni radovi na obnovi, uključujući izgradnju velikih zgrada poput monaških ćelija, kapije i zapadnog krila. Iako su neki bugarski monasi izražavali anti-grčke sentimente tokom perioda nacionalizma, ostali su verni svom kanonskom crkvenom autoritetu, Vaskolikom patrijarhatu Carigradskom. 1974. godine, manji požar je zahvatio južnu stranu manastira. Zografou se nalazi na devetom mestu u hijerarhiji atonskih manastirskih utemeljenja.

Katolikon (glavna crkva) Zografou izgrađen je početkom 19. veka. Manastir takođe ima phiale, dvorišni bunar, smešten severozapadno od crkve. Zografou ima osam kapela u okviru svog kompleksa i dodatnih osam izvan kompleksa. U biblioteci manastira nalazi se impresivna zbirka, uključujući 126 grčkih rukopisa i 388 slovenskih rukopisa, kao i oko 10.000 štampanih knjiga. Značajna blaga uključuju dve čudotvorne ikone Presvete Bogorodice, ikonu Presvete Bogorodice Akatistos i ikonu Epakouzina. Trenutno, manastir je dom za otprilike 15 monaha.

Istorija manastira Zografou:

Najraniji dokumentovani dokazi o manastiru potiču iz 980. godine. Tokom srednjeg veka, Zografou je dobijao veliku podršku bugarskih vladara poput Ivana Asena II i Ivana Aleksandra, jer je bilo ponosno za Bugarsku pravoslavnu crkvu da ima manastir na Svetoj Gori. Vizantijski i srpski vladari takođe su dodeljivali manastiru zemljišne donacije.

Godine 1275. manastir je pljačkan i spaljen od strane krstaša koji su delovali po naredbi vizantijskog cara Mihaila VIII Paleologa. Ovaj napad rezultirao je mučeništvom 26 monaha, uključujući igumana Tomu i nekoliko drugih monaha. Atoski monasi su se protivili uniji u Lionu, koju je car podržavao iz političkih razloga. Mučeništvo ovih monaha se svake godine obeležava 10. oktobra (23. oktobra po gregorijanskom kalendaru) u celokupnoj istočno-pravoslavnoj crkvi.

Tokom godina 1307. do 1309., plaćenici katalonske Velike Kompanije su opustošili Svetu Goru, uključujući mnoge manastire, pljačkajući vredne blagodeti i terorišući monahe. Od 300 manastira koji su postojali na Atosu na početku 14. veka, samo 35 je ostalo do kraja. Zografou se brzo oporavio uz podršku paleologskih careva i kneževa iz Moldavije i Vlaške. Zgrade su obnovljene uz pomoć vizantijskog cara Andronika II Paleologa krajem 13. veka. Manastir je takođe stekao mnoge posedbine u Rumuniji, Bugarskoj, Rusiji i današnjoj Turskoj, mada sada zadržava samo one u Grčkoj.

Današnji izgled manastira datira iz 16. veka, a dalja izgradnja je obavljena u 18. i 19. veku. Južno krilo je izgrađeno 1750. godine, istočno krilo 1758. godine, a mala crkva je sagrađena 1764. godine. Velika crkva je izgrađena 1801. godine. Severno i zapadno krilo su dodata u drugoj polovini 19. veka, a veliki građevinski radovi su završeni 1896. godine izgradnjom crkve Sv. Kirila i Metodija i zvonika.

Biblioteka Zograf Manastira

Biblioteka manastira Zografou ima veliki kulturni značaj za Bugarsku, jer u njoj se čuvaju srednjovekovni rukopisi kao što su 15. vek kopija pasionala Svetog Nauma Ohridskog, 14. vek pasional Svetog Petke, originalni rukopis Istoriya Slavyanobolgarskaya autora Paisija Hilendarskog, i Istorija Zografou. Biblioteka sadrži 388 rukopisa na crkvenoslovenskom i 126 na grčkom jeziku, zajedno sa oko 10.000 štampanih knjiga. Dodatno, otkrivene su dve srednjovekovne bugarske kraljevske povelje, Zografska povelja i Rilska povelja, u biblioteci manastira.

Poseta manastiru Zografou pruža jedinstvenu priliku za istraživanje bogate istorijske i kulturne baštine ovog bugarskog manastira na Svetoj Gori. Od drevnih ikona i rukopisa do arhitektonskih čuda, Zografou je mesto gde posetioci mogu da se urone u duhovne i umetničke tradicije Istočne pravoslavne crkve.